XDR چیست و چرا آینده امنیت سازمانی به آن وابسته است؟

در دنیای امروز که حملات سایبری به‌صورت فزاینده‌ای پیچیده و چندوجهی شده‌اند، مدیران امنیت اطلاعات (CISO) و مدیران ارشد فناوری (CIO) به دنبال راهکارهای جامعی هستند که بتوانند امنیت سازمان را به طور پیشگیرانه و هماهنگ تضمین کنند. یکی از جدیدترین مفاهیم مطرح در این حوزه تشخیص و پاسخ گسترده (XDR یا Extended Detection and Response) است. تحلیلگران صنعت امنیت معتقدند که XDR آینده مدیریت یکپارچه تهدیدات است و تمامی قابلیت‌های پیشگیری، تشخیص و پاسخ را در یک پلتفرم هماهنگ گرد هم می‌آورد. در این مقاله بررسی می‌کنیم که XDR چیست، چه تفاوتی با راهکارهای سنتی‌تری نظیر EDR و SIEM دارد، چگونه به بهبود دید امنیتی و واکنش به تهدیدات کمک می‌کند و چرا آینده امنیت سازمانی به آن وابسته است. همچنین به نقش Trellix به عنوان یکی از ارائه‌دهندگان پیشرو XDR اشاره خواهیم کرد و نکات فنی مهمی را که در تصمیم‌گیری برای خرید یک راهکار XDR باید مدنظر قرار گیرند مرور می‌کنیم.

XDR چیست؟ تعریف و تکامل آن

XDR (تشخیص و پاسخ گسترده) یک رویکرد پیشرفته در امنیت سایبری است که با هدف شناسایی و پاسخ‌دهی مؤثر به تهدیدات طراحی شده است. اصطلاح XDR برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ مطرح شد و حرف “X” در آن به معنی eXtended یا گسترده است. این بیانگر آن است که XDR نسبت به راهکارهای قبلی فراتر می‌رود و دامنه پوشش خود را گسترش می‌دهد. به‌طور سنتی، راهکار EDR تنها بر تشخیص و پاسخ به تهدید در نقاط پایانی (Endpoint) متمرکز بود و SIEM بیشتر نقش تجمیع و گزارش‌دهی رویدادها را بر عهده داشت. اما XDR پا را فراتر از این گذاشته و داده‌ها را از طیف وسیعی از لایه‌های امنیتی جمع‌آوری و همبسته می‌کند تا تصویری جامع از وضعیت تهدیدات ارائه دهد.

به بیان ساده‌تر، XDR یک پلتفرم یکپارچه امنیتی است که اطلاعات و لاگ‌های مرتبط با تهدیدات را از منابع مختلفی نظیر ایمیل‌ها، نقاط پایانی، سرورها، سرویس‌های ابری، شبکه‌ها، برنامه‌های کاربردی و داده‌ها جمع‌آوری کرده و آنها را در یک پایگاه متمرکز ترکیب می‌کند. سپس با استفاده از تحلیل‌های پیشرفته (مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین) این داده‌های متنوع را همبسته نموده و به یک روایت منسجم از یک حمله تبدیل می‌کند. نتیجه این فرایند، دستیابی به دید یکپارچه و عمیق نسبت به تهدیدات است؛ حتی در مواردی که حمله از چند بردار مختلف (مثلاً ترکیبی از بدافزار نقطه پایانی، نفوذ شبکه‌ای و سوءاستفاده از حساب‌های ابری) بهره می‌برد. در واقع XDR با ادغام لایه‌های مختلف امنیتی، امکان شناسایی سریع‌تر تهدید و بهبود زمان بررسی و پاسخ‌دهی را فراهم می‌کند. این دید گسترده و چندلایه همان چیزی است که سازمان‌های مدرن برای مقابله با مهاجمان پیچیده به آن نیاز دارند.

شایان ذکر است که XDR را می‌توان نسل تکامل‌یافته EDR دانست. رویکرد XDR تمام قابلیت‌های EDR را گسترش داده و علاوه بر نقاط پایانی، سایر اجزای زیرساخت سازمان (از شبکه گرفته تا ابر و سرویس‌های ابری و حتی ترافیک ایمیل) را نیز زیر پوشش می‌گیرد. به عبارت دیگر، اگر EDR صرفاً به رویدادهای یک دستگاه یا میزبان واکنش نشان می‌دهد، XDR امکان مشاهده و پیگیری رویدادهای مشکوک را در هر مرحله از زنجیره حمله و در هر کجای زیرساخت فناوری اطلاعات فراهم می‌سازد. این یکپارچگی باعث می‌شود تهدیداتی که ممکن است در سیل لاگ‌ها و هشدارهای پراکنده نادیده بمانند، به‌عنوان یک حادثه‌ی واحد و معنادار شناسایی شوند.

مزایای XDR برای سازمان‌ها

راهکارهای XDR مزایای متعددی را برای تیم‌های امنیتی، چه در سطح مدیریتی و چه فنی، به ارمغان می‌آورند. در این بخش به چند مزیت کلیدی XDR اشاره می‌کنیم:

دید جامع‌تر و عمیق‌تر به تهدیدات

مهم‌ترین مزیت XDR افزایش وسعت دید تیم امنیتی است. با گردآوری تله‌متری و داده‌های امنیتی از تمام لایه‌ها (نقاط پایانی، شبکه، سرویس‌های ابری، کاربران، برنامه‌ها و …)، متخصصان امنیت تصویری کامل از آنچه در محیطشان می‌گذرد به دست می‌آورند. برخلاف سیستم‌های SIEM و سایر ابزارهای سنتی که صرفاً حجم انبوهی از هشدارها را گزارش می‌کنند، XDR این داده‌ها را غنی‌سازی و همبسته می‌کند تا **هشدارها در قالب حوادث قابل فهم و دارای زمینه (Context) ارائه شوند. این بدین معناست که احتمال کمتری وجود دارد که یک نشانه حمله از میان انبوهی از لاگ‌های نامرتبط پنهان بماند. در نتیجه، حملات پیچیده و چندمرحله‌ای که شاید توسط ابزارهای مجزا کشف نشوند، با XDR قابل شناسایی خواهند بود.

کاهش هشدارهای کاذب و خستگی هشدار

XDR با همبستگی خودکار بین رویدادهای امنیتی مختلف، به شکل چشم‌گیری از تعداد هشدارهای تکراری یا بی‌اهمیت می‌کاهد. بسیاری از سازمان‌ها با مشکل هشدارزدگی (Alert Fatigue) مواجه‌اند، به طوری که تیم امنیت در دریایی از آلارم‌ها غرق می‌شود و تشخیص هشدار مهم از غیرمهم دشوار می‌شود. XDR این چالش را با ادغام و فیلتر کردن هوشمندانه اطلاعات حل می‌کند. با تبدیل صدها هشدار پراکنده به چند واقعه‌ی قابل پیگیری، تمرکز تیم امنیت بر تهدیدات مهم‌تر جلب می‌شود. یک XDR کارآمد معمولاً مجهز به قابلیت اولویت‌بندی خودکار تهدیدات است به طوری که تنها هشدارهای با ریسک بالا برای بررسی دستی باقی بمانند. این امر ضمن صرفه‌جویی در وقت تحلیل‌گران، احتمال نادیده ماندن حملات واقعی را کاهش می‌دهد.

واکنش سریع‌تر و خودکار به حملات

یکی دیگر از مزایای XDR، بهبود زمان واکنش (Response) در برابر تهدیدات است. XDR نه‌تنها تهدیدات را شناسایی می‌کند، بلکه بسیاری از اقدامات مقابله‌ای را می‌تواند به‌صورت خودکار انجام دهد. برای مثال، به محض شناسایی یک بدافزار یا رفتار مخرب، سیستم XDR قادر است به طور خودکار دستگاه آلوده را ایزوله کند، ترافیک مخرب شبکه را مسدود نماید یا فرآیندهای مخرب را خاتمه دهد. این واکنش‌های از پیش‌تعریف‌شده کمک می‌کنند که تهدید در نطفه خنثی شده و از گسترش آن به سایر بخش‌های شبکه جلوگیری شود. در نتیجه، XDR می‌تواند زمان میانگین مهار تهدید (MTTR) را به طور چشمگیری کاهش دهد. خودکارسازی پاسخ‌ها همچنین بار کاری تیم امنیت را سبک کرده و به آنها اجازه می‌دهد به وظایف راهبردی‌تر مانند تحقیقات عمیق‌تر و شکار تهدیدات (Threat Hunting) بپردازند.

یکپارچه‌سازی و مدیریت متمرکز

با استفاده از XDR، سازمان‌ها از پراکندگی پلتفرم‌ها و کنسول‌های متعدد مدیریت امنیت رهایی می‌یابند. XDR به عنوان یک پلتفرم متمرکز عمل می‌کند که در آن تمام قابلیت‌های کلیدی (از EDR گرفته تا NDR، تحلیل لاگ‌ها و حتی SOAR در برخی موارد) در یک داشبورد واحد گرد هم آمده‌اند. این یکپارچه‌سازی نه تنها کار تیم امنیت را ساده‌تر می‌کند، بلکه کنترل متمرکز بر سیاست‌ها و تنظیمات امنیتی را نیز امکان‌پذیر می‌سازد. در نتیجه، تیم امنیت سازمان می‌تواند از طریق یک کنسول واحد، پایش، تحلیل، و واکنش را در کلیه سطوح انجام دهد و نیازی به جابه‌جایی بین ابزارهای مختلف برای تکمیل چرخه پاسخ به حادثه نخواهد بود. این امر بهبود بهره‌وری عملیاتی را نیز در پی دارد، چرا که مدیریت مجموعه‌ای یکپارچه آسان‌تر از هماهنگ‌سازی چندین راهکار نقطه‌ای است.

تقویت قابلیت شکار تهدید و تحلیل فارنزیک

XDR به تحلیل‌گران امنیت این توانایی را می‌دهد که به شکل موثرتری شکار تهدیدات پیشرفته را انجام دهند. با دسترسی به یک مخزن داده‌ی جامع و جستجوی متمرکز در میان تله‌متری چندین منبع، شکارچیان تهدید می‌توانند الگوهای مشکوک یا شاخص‌های رفتار (IoB) را که نشان‌دهنده حملات نوظهور هستند شناسایی کنند. همچنین در هنگام وقوع یک حادثه، XDR امکان تحلیل پس از وقوع (Forensics) و ریشه‌یابی علت را تسهیل می‌کند. چون تمام داده‌های مربوط به حمله در یکجا گردآوری شده‌اند، تیم امنیت می‌تواند به سرعت زنجیره کامل حمله (kill chain) را بازسازی کرده و میزان نفوذ مهاجم را مشخص کند. بدین ترتیب، نه‌تنها مهار حمله دقیق‌تر انجام می‌شود، بلکه درس‌آموخته‌های ارزشمندی برای تقویت پیشگیرانه‌ی دفاع سازمان به دست می‌آید.

در کنار این موارد، مزایای دیگری نظیر کاهش هزینه کلی مالکیت نیز مطرح می‌شوند. بسیاری از فروشندگان XDR با ارائه مجموعه‌ای گسترده از قابلیت‌ها در قالب یک بسته، هزینه‌های مربوط به خرید و نگهداری ابزارهای جداگانه را کاهش می‌دهند. همچنین بهره‌گیری از یک پلتفرم واحد به معنی نیاز کمتر به تنظیمات زمان‌بر و تنظیم دستی قوانین است که خود صرفه‌جویی اقتصادی و زمانی به همراه دارد. مجموع این مزایا نشان می‌دهد که XDR می‌تواند کارایی مرکز عملیات امنیت (SOC) را به میزان قابل توجهی ارتقا داده و سازمان‌ها را در برابر تهدیدات پیشرفته مقاوم‌تر سازد.

مقایسه XDR با EDR و SIEM

یکی از بخش‌های مهم در درک ارزش XDR، مقایسه آن با راهکارهای موجود مانند EDR و SIEM است؛ زیرا مدیران سازمان معمولاً می‌خواهند بدانند XDR چه تفاوت‌ها و برتری‌هایی نسبت به این ابزارهای رایج دارد.

XDR در مقایسه با EDR

EDR یا تشخیص و پاسخ نقطه پایانی سال‌هاست که به عنوان سنگ‌بنای دفاع سایبری در بسیاری از سازمان‌ها استفاده می‌شود. EDR تمرکز خود را بر روی محافظت از یک دستگاه میزبان یا نقطه پایانی (مانند لپ‌تاپ کاربر، سرور یا موبایل) قرار می‌دهد و ابزارهایی برای پایش مداوم، شناسایی تهدید و واکنش خودکار در همان میزبان فراهم می‌کند. با این حال، محدودیت EDR در این است که حوزه دید آن به همان سیستم‌های انتهایی محدود می‌شود. در مقابل، XDR دید خود را به تمام محیط فناوری اطلاعات گسترش می‌دهد. XDR در واقع همان اهداف EDR (پایش مداوم، تشخیص پیشرفته و پاسخ سریع) را دنبال می‌کند اما این اهداف را فراتر از سطح نقطه پایانی پیاده‌سازی می‌کند. به عنوان مثال، یک EDR ممکن است متوجه یک بدافزار در یک کامپیوتر شود، اما XDR علاوه بر شناسایی آن، می‌تواند تشخیص دهد این بدافزار چگونه از طریق یک ایمیل مخرب وارد شبکه شده، چه ارتباطاتی با سایر سرورها برقرار کرده و آیا تلاش به نفوذ به حساب‌های ابری نیز داشته است یا خیر. به عبارتی XDR تصویر کامل‌تری از یک حمله را در اختیار قرار می‌دهد. پژوهش‌ها و تحلیل‌ها نشان داده‌اند که سازمان‌ها معمولاً کار خود را با EDR آغاز می‌کنند و با افزایش نیازها به سمت XDR حرکت می‌کنند، چرا که XDR نسل تکامل‌یافته EDR محسوب می‌شود و شکاف دیداری EDR را در سایر لایه‌ها پُر می‌کند. در نتیجه XDR قادر است تهدیداتی را که شاید یک EDR به تنهایی قادر به دیدن آن‌ها نباشد، شناسایی کرده و در مراحل اولیه متوقف سازد.

XDR در مقایسه با SIEM

SIEM یا مدیریت اطلاعات و رویدادهای امنیتی یک فناوری باسابقه‌تر است که وظیفه آن گردآوری، تجمیع و تحلیل لاگ‌ها و رخدادها از منابع مختلف برای اهدافی چون تشخیص تهدید، گزارش‌دهی و انطباق است. SIEMها داده‌های تمامی دستگاه‌ها و نرم‌افزارهای سازمان (از سرورها و روترها گرفته تا برنامه‌های کاربردی) را جمع‌آوری کرده و به تیم امنیت امکان جستجو و گزارش‌گیری روی این داده‌ها را می‌دهند. اما یک نکته مهم این است که SIEM به‌صورت پیش‌فرض تضمینی برای شناسایی خودکار حملات یا اقدام جهت پاسخ به آن‌ها ندارد. بسیاری از SIEMهای سنتی بیشتر به عنوان یک مخزن لاگ و موتور همبستگی عمل کرده و ارزش آن‌ها وابسته به پیکربندی قوانین دستی و تخصص کارشناسان در تفسیر هشدارهای تولیدی است. در نتیجه، علی‌رغم قدرت SIEM در وسعت داده‌های گردآوری‌شده، تیم‌های امنیتی اغلب با مشکل حجم بالای هشدارهای خام و کمبود قابلیت اقدام مستقیم مواجه می‌شوند.

XDR تا حد زیادی برای پر کردن این خلأ طراحی شده است. برخلاف SIEM که ممکن است صرفاً وقوع یک رویداد را هشدار دهد، XDR سعی می‌کند علت و معلول حوادث را به هم مرتبط کند و سروصدای اضافی را فیلتر نماید. به عنوان مثال، SIEM ممکن است صدها هشدار مربوط به تلاش‌های لاگین ناموفق، اجرای یک فایل ناشناس روی یک میزبان و ارتباطات متعدد روی یک پورت غیرمعمول را جداگانه گزارش کند؛ در حالی که XDR با همبستگی این رخدادها می‌تواند تشخیص دهد همگی بخشی از یک حمله واحد هستند (مثلاً یک حمله brute-force منجر به بدافزار و حرکت جانبی در شبکه) و فقط یک Incident واحد با سطح اهمیت بالا را برای تیم امنیت ارسال کند. به‌علاوه، قابلیت‌های واکنش خودکار که در XDR وجود دارد (و معمولاً در SIEMها غایب است) باعث می‌شود که XDR عملگرا‌تر باشد. در واقع یک پلتفرم XDR خوب «از جعبه آماده استفاده» است و بسیاری از همبستگی‌ها و سناریوهای پاسخ را به صورت پیش‌فرض در خود دارد، چیزی که در SIEMها نیازمند توسعه و تنظیم دستی توسط تیم امنیت است. به گفته کارشناسان، ارزش افزوده XDR در این است که به جای صرفاً نمایش لاگ‌ها، اقدامات ملموس جهت خنثی‌سازی تهدید ارائه می‌دهد و شکاف بین شناسایی تا واکنش را پر می‌کند. با این وجود، SIEM همچنان در حوزه‌هایی مانند مدیریت لاگ برای انطباق، گزارش‌دهی سازمانی و تحلیل داده‌های گسترده (حتی داده‌های غیرامنیتی) ارزش خود را حفظ کرده است. بسیاری از متخصصان ترکیب SIEM و XDR را راهکاری قوی می‌دانند که در آن SIEM به عنوان مخزن داده جامع و ابزار تطبیق مقررات عمل می‌کند و XDR به عنوان لایه هوشمند تشخیص و پاسخ سریع روی آن داده‌ها انجام وظیفه می‌کند.

در یک نگاه کلی، EDR و SIEM هر کدام بخشی از معمای دفاع سایبری را پوشش می‌دهند – EDR در نقاط پایانی عمیق می‌شود و SIEM داده‌ها را در سطح کلان گرد می‌آورد – اما XDR با نگاه جامع و عمل‌گرایانه خود نقش چسب میان این بخش‌ها را ایفا می‌کند. XDR نه جایگزین کامل EDR و SIEM، بلکه تلفیق تکامل‌یافته قابلیت‌های آنها به علاوه هوشمندی بیشتر است که برای تهدیدات مدرن امروز ضرورت پیدا کرده است.

کاربردهای واقعی XDR در دنیای سایبری

راهکارهای XDR در سناریوهای متعددی می‌توانند تفاوت چشمگیری در تشخیص و واکنش به تهدیدات ایجاد کنند. در این بخش به چند کاربرد عملی و سناریوی واقعی اشاره می‌کنیم که در آن‌ها XDR ارزش خود را نشان می‌دهد:

شناسایی حملات چندبرداری (Multi-Vector Attacks)

مهاجمان پیشرفته برای نفوذ به شبکه سازمان اغلب از ترکیبی از بردارهای حمله استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، یک حمله می‌تواند با فیشینگ ایمیلی شروع شود، بدافزاری را روی سیستم کاربر نصب کند، سپس از طریق شبکه به دیگر سرورها حرکت جانبی (Lateral Movement) داشته باشد و در نهایت داده‌ها را به یک سرور ابری منتقل کند. در یک محیط سنتی، هر کدام از این مراحل ممکن است توسط یک ابزار جداگانه رصد شود (ایمیل‌گیت‌وی، آنتی‌ویروس، فایروال، سیستم تشخیص نفوذ، و غیره) و هیچ‌کدام به تنهایی تصویر کامل را نشان ندهند. XDR دقیقاً برای چنین شرایطی ایده‌آل است. XDR با گردآوری لاگ‌ها و رویدادها از همه آن ابزارها، می‌تواند تشخیص دهد که تمامی این وقایع پراکنده اجزای یک زنجیره حمله‌ی واحد هستند. به طور مشخص، اگر بدافزاری یک نقطه پایانی را آلوده کند و سپس سعی در گسترش در شبکه داشته باشد، XDR می‌تواند همزمان رفتار غیرعادی در شبکه (مثلاً افزایش ترافیک یا پویش پورت‌ها) و علائم آلودگی در لاگ‌های نقطه پایانی را همبسته کرده و حمله را در مراحل اولیه شناسایی کند. این سطح از دید و همبستگی، احتمال نادیده ماندن حملات پیشرفته را که ممکن است در روش‌های قدیمی از قلم بیفتند، بسیار کاهش می‌دهد.

بهبود تحلیل حوادث و ریشه‌یابی سریع‌تر

پس از کشف یک نفوذ یا حادثه امنیتی، یکی از وظایف حیاتی تیم امنیت، تحلیل فارنزیک و یافتن منشاء و دامنه کامل حادثه است. XDR با داشتن مخزن داده‌ای که همه جزئیات را در بر می‌گیرد، انجام این کار را تسهیل می‌کند. برای مثال، در مواجهه با یک رخنه اطلاعاتی (Data Breach)، تیم امنیت می‌تواند با کمک XDR به سرعت پاسخ دهد که مهاجم ابتدا از کجا وارد شده، چه دسترسی‌هایی به دست آورده، چه داده‌هایی را مشاهده یا استخراج کرده و آیا هنوز در سیستم حضور دارد یا خیر. این نوع دید سرتاسری کمک می‌کند که سازمان‌ها سریع‌تر تصمیم‌گیری کنند – مثلاً کدام سیستم‌ها باید قرنطینه شوند، چه رمزهای عبوری باید ریست شوند و کدام آسیب‌پذیری‌ها باید بلافاصله پچ شوند. بدون XDR، تحلیل‌گران مجبور بودند لاگ‌های متنوعی را از سیستم‌های گوناگون دستی جمع‌آوری و تطبیق دهند که بسیار وقت‌گیر و مستعد خطاست. در واقع XDR در لحظات بحرانی بعد از وقوع یک حمله، به تیم امنیت اعتماد به نفس بیشتری می‌دهد چون می‌دانند هیچ سنگی را ناگشته باقی نخواهند گذاشت.

مقابله با تهدیدات ناشناخته و روز-صفر

ابزارهای سنتی عمدتاً بر شاخص‌های حمله شناخته‌شده (Indicators of Compromise) و امضاهای بدافزاری تکیه می‌کنند. این باعث می‌شود در برابر حملات جدید که الگوهای شناخته‌شده ندارند یا از تکنیک‌های مبهم‌سازی استفاده می‌کنند، دچار ضعف شوند. XDR اما با تکیه بر شاخص‌های رفتار (Indicators of Behavior) و تحلیل رفتاری چندلایه می‌تواند حتی حملات جدید را نیز زودتر کشف کند. برای نمونه، ممکن است بدافزار جدیدی وجود داشته باشد که هنوز امضای آن در آنتی‌ویروس‌ها ثبت نشده، اما رفتارهایی از خود نشان می‌دهد که با الگوی عادی سیستم تطابق ندارد (مثلاً یک فرآیند شروع به دستکاری تعداد زیادی فایل سیستمی یا برقراری ارتباط رمزگذاری‌شده با یک دامنه ناشناس می‌کند). یک راهکار XDR که رفتار کاربر و سیستم را در حالت عادی می‌شناسد، می‌تواند این ناهنجاری را به عنوان یک هشدار پرریسک علامت‌گذاری کند. همچنین XDRها اغلب با هوش تهدید به‌روز و مدل‌های یادگیری ماشین تغذیه می‌شوند که امکان شناسایی تهدیدات روز-صفر را تقویت می‌کند.

افزایش کارایی عملیات امنیت (SecOps)

در بسیاری از مراکز عملیات امنیت (SOC)، کمبود نیروی انسانی متخصص و انبوه کارهای دستی، مانع از رسیدگی به همه هشدارها و پیگیری همه تهدیدات می‌شود. XDR می‌تواند به عنوان یک نیروی کمکی خودکار عمل کند و بسیاری از وظایف تکراری را به انجام برساند. برای مثال، اگر یک آلرت از EDR دریافت شود مبنی بر اجرای یک فایل مشکوک، XDR می‌تواند به طور خودکار اطلاعات تکمیلی (ارتباطات شبکه‌ای آن فایل، سابقه ایمیلی که فایل از آن آمده، رفتارهای مشابه در سایر سیستم‌ها و …) را گردآوری کرده و یک پرونده کامل از حادثه تشکیل دهد. سپس حتی می‌تواند گام‌های اولیه پاسخ را نیز بردارد (مثل قرنطینه کردن دستگاه و مسدودسازی هش فایل در کل شبکه). این یعنی کارشناس امنیت به جای شروع از صفر برای هر آلارم، بخش عمده‌ای از تحقیقات اولیه را آماده در اختیار دارد. نتیجه نهایی، صرفه‌جویی در زمان و امکان رسیدگی به هشدارهای بیشتر (تا ۱۰۰٪ هشدارها در حالت ایدئال) است. به همین دلیل گفته می‌شود XDR به تیم‌های امنیتی کمک می‌کند که حتی با منابع محدود، بهره‌وری بالاتری داشته باشند و شکاف مهارتی موجود را تا حدی جبران کنند.

کاربردهای فوق تنها نمونه‌هایی از قابلیت‌های XDR در دنیای واقعی بودند. به طور خلاصه، هرجا که نیاز به دید فرابخشی، همبستگی چندمنبعی و واکنش سریع خودکار باشد، XDR می‌تواند ارزش‌آفرین باشد. سازمان‌هایی در حوزه‌های مالی، بهداشت و درمان، زیرساخت‌های حیاتی و فناوری که معمولاً هدف حملات پیچیده قرار می‌گیرند، از اولین پذیرندگان XDR بوده‌اند تا از دارایی‌های حساس خود به شکل پیشرفته‌تری محافظت کنند.

چرا آینده امنیت سازمانی به XDR وابسته است؟

باتوجه به آنچه گفته شد، روشن است که XDR پاسخی به چالش‌های روزافزون دنیای تهدیدات سایبری است. در این بخش به دلایلی می‌پردازیم که نشان می‌دهد چرا آینده امنیت سازمانی تا این حد به موفقیت و پذیرش XDR گره خورده است:

افزایش پیچیدگی تهدیدات و نیاز به دفاع یکپارچه

مهاجمان سایبری امروزه از تکنیک‌ها و رویه‌های بسیار پیچیده‌تری (TTPs) استفاده می‌کنند. حملات هدفمند توسط گروه‌های هکری حرفه‌ای یا دولت‌ها می‌توانند ماه‌ها به صورت پنهان در شبکه یک سازمان باقی بمانند و از ترکیب روش‌های مختلف بهره بگیرند. در مقابله با این سطح از تهدید، دفاع جزیره‌ای با ابزارهای گسسته کافی نیست. آینده امنیت نیازمند رویکردی یکپارچه و پیشگیرانه است که بتواند کل سطح حمله (Attack Surface) سازمان را زیر نظر داشته باشد. XDR دقیقاً نماد چنین رویکردی است؛ یعنی فراهم کردن دیده‌بانی سرتاسری از دارایی‌های دیجیتال سازمان (اعم از ایستگاه‌های کاری سنتی تا محیط‌های ابری و حتی کاربران دورکار) بدون افزایش بار مدیریت برای تیم امنیت. به بیان دیگر، همان‌طور که تهدیدات به صورت یکپارچه و هماهنگ حمله می‌کنند، دفاع ما نیز باید یکپارچه و هماهنگ باشد – و این فلسفه محوری XDR است.

مشکل پراکندگی ابزارها و خستگی تیم امنیت

بسیاری از سازمان‌ها در طول سال‌ها، مجموعه‌ای از ابزارهای امنیتی متنوع از فروشندگان مختلف را گرد هم آورده‌اند (آنتی‌ویروس، فایروال، IDS/IPS، سیستم DLP، SIEM، SOAR و …). هر کدام از این ابزارها حجم عظیمی داده و هشدار تولید می‌کنند که لزوماً با هم صحبت نمی‌کنند. نتیجه، دشواری در همبستگی اطلاعات و افزایش احتمال خطای انسانی است. یک بررسی در سال‌های اخیر نشان داد که درصد قابل توجهی از متخصصان امنیت، ارتباط دادن هشدارهای حاصل از ابزارهای مختلف را یکی از چالش‌های اصلی خود می‌دانند. XDR عملاً به عنوان راه‌حلی برای این مشکل ظهور کرده است. آینده امنیت سازمانی به سمت تجمیع پلتفرم‌ها و کاهش پیچیدگی خواهد رفت و XDR یکی از محرک‌های اصلی این تغییر است. سازمان‌هایی که XDR را پیاده‌سازی کرده‌اند گزارش می‌دهند که حجم کار تحلیلگران SOC آن‌ها کاهش یافته و تمرکز بر تهدیدات مهم افزایش یافته است – روندی که انتظار می‌رود سایر سازمان‌ها نیز دنبال کنند.

خودکارسازی و هوشمندسازی دفاع سایبری

اتوماسیون نقش فزاینده‌ای در امنیت سایبری آینده دارد. با کمبود نیروی متخصص و بودجه‌های محدود، سازمان‌ها به دنبال راه‌هایی برای هوشمندسازی عملیات امنیت هستند. XDR به طور ذاتی با بهره‌گیری از یادگیری ماشین، تحلیل رفتاری و پلی‌بوک‌های پاسخ خودکار طراحی شده است. این بدان معناست که با گذشت زمان، یک پلتفرم XDR یاد می‌گیرد چه الگوهایی منجر به حمله می‌شوند، چگونه آن‌ها را زودتر تشخیص دهد و چه واکنش‌هایی بیشترین اثربخشی را دارند. آینده امنیت سازمانی متکی به این نوع پلتفرم‌های هوشمند خواهد بود که بتوانند تهدیدات را پیش‌بینی کرده و حتی پیشدستانه جلوی آن‌ها را بگیرند. برای مثال، انتظار می‌رود XDRهای نسل آینده با بهره‌گیری از هوش مصنوعی پیشرفته (نظیر تحلیل‌های ژرف و حتی هوش مصنوعی زایشی برای کمک به تحلیل‌گران) بتوانند شناسایی تهدیدات ناشناخته را باز هم بهبود دهند و حملات را در نطفه خنثی کنند. سازمان‌هایی که زودتر به سمت این اتوماسیون حرکت کنند، در آینده در برابر موج حملات مصونیت بیشتری خواهند داشت.

رشد سریع بازار و پذیرش گسترده توسط صنعت

شاخص دیگری که نشان می‌دهد XDR آینده‌ی امنیت است، روند رشد بازار و پذیرش آن توسط صنایع مختلف است. تحلیل‌های موسسات معتبر نشان می‌دهد که بازار جهانی XDR در سال‌های پیش‌ رو با رشد سه‌رقمی مواجه خواهد بود. به عنوان مثال، شرکت تحلیل‌گر Frost & Sullivan پیش‌بینی کرده است که تقاضا برای راهکارهای XDR در سال‌های آینده به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. این پیش‌بینی بازتابی از ارزشی است که سازمان‌ها در XDR یافته‌اند. همچنین، بسیاری از فروشندگان بزرگ امنیت سایبری (از جمله مایکروسافت، Palo Alto Networks، Trellix، Cisco، CrowdStrike و غیره) سرمایه‌گذاری عظیمی روی توسعه پلتفرم‌های XDR انجام داده‌اند و این رقابت شدید به معنای نوآوری سریع‌تر و قابلیت‌های بهتر در محصولات XDR است. راهبردهای امنیتی مدرن مانند Zero Trust، معماری امنیتی یکپارچه و SecOps پیشرفته همگی با وجود یک لایه XDR قدرتمند آسان‌تر محقق می‌شوند. بنابراین سازمان‌هایی که به دنبال آینده‌نگری در امنیت هستند، XDR را جزو نقشه راه خود قرار داده‌اند و این روند در آینده نزدیک شدت خواهد گرفت.

با توجه به این دلایل، می‌توان گفت XDR نه یک مد زودگذر بلکه مسیر تکاملی اجتناب‌ناپذیر در حوزه امنیت سایبری سازمانی است. البته XDR به تنهایی نوشداروی همه دردها نیست و باید در کنار دیگر ارکان برنامه امنیتی (از آموزش گرفته تا پشتیبان‌گیری و مدیریت ریسک) قرار گیرد؛ اما نقشی کلیدی در یکپارچه‌سازی دفاع سایبری بازی می‌کند که هیچ جایگزین دیگری به خوبی آن را ایفا نکرده است. آینده از آن سازمان‌هایی خواهد بود که بتوانند دید 360 درجه نسبت به تهدیدات داشته باشند و با چابکی و هوشمندی به حوادث پاسخ دهند – و این دقیقاً همان چیزی است که XDR فراهم می‌آورد.

ترلیکس؛ پیشرو در ارائه راهکار XDR

شرکت ترلیکس یکی از پیشگامان حوزه XDR است که با ادغام تخصص McAfee Enterprise و FireEye، پلتفرمی جامع برای تشخیص و پاسخ گسترده ارائه داده است. ترلیکس با معماری باز و یکپارچه، امکان ادغام با بیش از ۵۰۰ ابزار امنیتی را فراهم می‌کند، بدون نیاز به جایگزینی سیستم‌های قبلی.

پلتفرم XDR این شرکت داده‌ها را از منابع متنوعی مانند شبکه، ایمیل، نقطه پایانی و فضای ابری جمع‌آوری کرده و با استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل رفتاری، تهدیدات را به‌صورت زودهنگام شناسایی می‌کند. بهره‌گیری از بیش از یک میلیارد حسگر جهانی نیز دقت تشخیص تهدیدات نوظهور را افزایش داده است.

Trellix XDR با قابلیت‌های اتوماسیون و پاسخ هماهنگ، اقدامات مقابله‌ای را به‌صورت خودکار در چندین لایه امنیتی انجام می‌دهد. این ویژگی، زمان واکنش را کاهش داده و بهره‌وری تیم امنیتی را بالا می‌برد.

دستاوردهایی مانند دریافت جایزه برترین نوآوری امنیتی در سال ۲۰۲۳ و حضور در گزارش‌های معتبر Gartner و Forrester، نشان‌دهنده اعتبار فنی و تجاری ترلیکس در بازار XDR است.

با پشتیبانی از بیش از ۴۰,۰۰۰ مشتری جهانی و رویکردی آینده‌نگر، Trellix یکی از بهترین گزینه‌ها برای سازمان‌هایی است که به دنبال اجرای موفق و پایدار XDR هستند.

نکات فنی برای تصمیم‌گیری در خرید XDR

اگر به عنوان یک تصمیم‌گیر فنی یا مدیریتی قصد دارید برای سازمان خود یک راهکار XDR تهیه کنید، لازم است به چند نکته کلیدی توجه داشته باشید. در این بخش، مهم‌ترین عوامل فنی که در ارزیابی و خرید یک پلتفرم XDR باید مدنظر قرار گیرند را مرور می‌کنیم:

1. دامنه پوشش و یکپارچه‌سازی: بررسی کنید که XDR موردنظر چه دامنه‌ای از منابع را پوشش می‌دهد. آیا صرفاً روی نقاط پایانی تمرکز دارد یا منابع شبکه‌ای، سرویس‌های ابری، ایمیل، دیتابیس‌ها و… را نیز یکپارچه می‌کند؟ یک XDR توانمند باید حداقل دو منبع اصلی (مثلاً endpoint و شبکه) را به صورت بومی تحت پوشش داشته باشد و امکان ادغام با سایر ابزارهای امنیتی در اکوسیستم شما را نیز فراهم کند. به معماری راهکار توجه کنید که بسته (Native) است یا باز و ترکیبی (Hybrid/Open). XDR بومی معمولاً تمام اجزا از یک فروشنده هستند در حالی که XDR باز می‌تواند محصولات متنوعی را یکجا گرد آورد. بسته به ابزارهای فعلی سازمان، ممکن است XDR باز انعطاف بیشتری به شما بدهد.

2. هوش مصنوعی و محتوای تشخیص: قدرت یک پلتفرم XDR به کیفیت موتور تحلیل و هوش تهدید آن بستگی زیادی دارد. هنگام ارزیابی، بپرسید که راهکار مربوطه چگونه از یادگیری ماشین و هوش مصنوعی برای شناسایی تهدیدات پیشرفته بهره می‌گیرد. آیا دارای مدل‌های رفتاری از پیش آموزش‌دیده است؟ آیا به پایگاه داده‌های تهدید جهانی متصل است؟ چه سازوکاری برای تشخیص تهدیدات روز-صفر دارد؟ همچنین وجود محتوای تشخیصی آماده (مثل قوانین همبستگی از پیش تعریف‌شده یا سناریوهای شناسایی مرتبط با چارچوب‌هایی مانند MITRE ATT&CK) یک مزیت بزرگ است. این موارد میزان دقت تشخیص (True Positive) و کاهش آلارم کاذب را تعیین می‌کنند.

3. قابلیت‌های پاسخ و ارکستراسیون: یک XDR خوب باید فراتر از کشف تهدید، اقدامات پاسخ خودکار نیز ارائه دهد. بررسی کنید که چه نوع واکنش‌هایی را می‌توان به صورت خودکار یا نیمه‌خودکار از طریق پلتفرم انجام داد – مثلا ایزوله کردن سیستم، مسدودسازی IP یا دامنه مخرب، حذف فایل، غیرفعال کردن حساب کاربری مشکوک و امثالهم. همچنین قابلیت ساخت یا سفارشی‌سازی Playbookهای واکنش برای سناریوهای مختلف اهمیت دارد (در واقع نزدیکی به مفهوم SOAR). هرچه پلتفرم ارکستراسیون قوی‌تری بین اجزای مختلف داشته باشد، در زمان وقوع حمله ارزش بیشتری نشان خواهد داد. به عنوان مثال، Trellix XDR به دلیل توانایی‌اش در انجام واکنش هماهنگ در چندین لایه به صورت همزمان شناخته می‌شود، که نمونه‌ای از ارکستراسیون قدرتمند است.

4. مقیاس‌پذیری و استقرار: بسته به اندازه سازمان و معماری شما، مدلی از XDR را انتخاب کنید که متناسب با مقیاس شما باشد. برخی پلتفرم‌های XDR به صورت ابری (SaaS) ارائه می‌شوند که نصب و نگهداری را ساده‌تر می‌کند، در حالی که برخی را می‌توان داخل سازمان (On-premises) نیز مستقر کرد. در نظر بگیرید که کدام گزینه با سیاست‌های داده‌ای و الزامات انطباق شما سازگارتر است. همچنین ظرفیت پلتفرم در پردازش داده‌ها (تعداد رویداد در ثانیه که می‌تواند پردازش کند، حجم لاگ قابل نگهداری و مدت زمان نگهداری) را ارزیابی کنید. XDR انتخابی باید بتواند با رشد سازمان شما و افزوده‌شدن منابع جدید، همگام رشد کند بدون اینکه دچار افت کارایی یا هزینه‌های غیرمنطقی شود.

5. تجربه کاربری و نیازمندی‌های نیروی انسانی: یکی از اهداف XDR ساده‌سازی عملیات برای تیم امنیت است. بنابراین به رابط کاربری و تجربه عملیاتی پلتفرم توجه کنید. آیا داشبورد آن برای تحلیل‌گران SOC و همچنین مدیران ارشد قابل استفاده و قابل فهم است؟ آیا گزارش‌های قابل ارائه به مدیریت (مانند KPIهای امنیتی یا نمودارهای روند) در آن گنجانده شده؟ همچنین بپرسید که برای بهره‌گیری موثر از این پلتفرم به چه نوع نیروی انسانی با چه مهارت‌هایی نیاز دارید. یک مزیت XDR خوب این است که Tier 1 SOC (سطح اولیه تحلیل‌گران) را توانمندتر کند و کارهایی که قبلاً نیاز به نیروی متخصص Tier 2 یا 3 داشت را خودکار یا ساده نماید. اگر راهکار انتخابی بسیار پیچیده باشد و عملاً نیاز به چندین متخصص آموزش‌دیده تمام‌وقت داشته باشد، ممکن است برای سازمان‌هایی با تیم کوچک مناسب نباشد.

6. هزینه و بازگشت سرمایه (ROI): هرچند امنیت یک سرمایه‌گذاری ضروری است، اما در نهایت بودجه‌ها محدودند. XDRها مدل‌های قیمتی مختلفی دارند (بر اساس تعداد گره، حجم داده، اشتراک سالانه و …). ارزیابی کنید که هزینه پلتفرم در مقابل مزایای مالی (کاهش خسارات حملات، صرفه‌جویی در نیروی انسانی، جایگزینی چند ابزار مجزا با یک پلتفرم واحد) چگونه قرار می‌گیرد. برخی فروشندگان XDR ادعا می‌کنند که به دلیل یکپارچه بودن راهکار، هزینه کلی مالکیت کمتری نسبت به ترکیب چندین محصول مجزا دارند. حتماً این ادعاها را با شرایط سازمان خود تطبیق دهید. به علاوه، از فروشنده در مورد نسخه‌های آزمایشی، مدت پشتیبانی و خدمات و هزینه‌های جانبی (مثل هزینه ادغام محصولات ثالث یا آموزش تیم) سؤال کنید تا تصویر کامل‌تری از هزینه‌ها داشته باشید.

با درنظرگرفتن موارد فوق و اولویت‌بندی نیازهای سازمان، می‌توانید ارزیابی دقیق‌تری از گزینه‌های موجود در بازار XDR داشته باشید. همچنین توصیه می‌شود در این مسیر از مشاوره کارشناسان بی‌طرف یا مطالعه گزارش‌های تحلیلی مستقل (مانند گارتنر یا Forrester) استفاده کنید تا بهترین تصمیم را متناسب با وضعیت خود بگیرید.

نتیجه‌گیری

XDR را می‌توان پاسخ صنعت امنیت سایبری به چشم‌انداز تهدیدات مدرن دانست. در این مقاله دیدیم که XDR چگونه با ادغام هوشمندانه لایه‌های مختلف امنیتی، شکاف‌های میان ابزارهای سنتی را پُر کرده و تصویری یکپارچه و عملیاتی از وضعیت امنیت سازمان ارائه می‌دهد. برای مدیران ارشد (CISO/CIO)، XDR نویدبخش کاهش ریسک کلی کسب‌وکار از طریق بهبود دید و واکنش است؛ و برای کارشناسان فنی امنیت، XDR مانند دستیار هوشمندی عمل می‌کند که کارهای وقت‌گیر را خودکار کرده و امکان تمرکز بر تهدیدات پیچیده‌تر را فراهم می‌سازد.

ما به بررسی مزایای کلیدی XDR پرداختیم: از دید گسترده‌تر و کاهش آلارم‌های کاذب گرفته تا واکنش خودکار و افزایش بهره‌وری SOC. همچنین روشن شد که XDR چگونه مکمل و ادامه‌دهنده راه EDR و SIEM است و در کنار این ابزارها یا حتی به جای آن‌ها می‌تواند نقشی محوری بازی کند. سناریوهای واقعی نشان دادند که XDR در کشف حملات پیشرفته، تحلیل جامع حوادث و مقابله با تهدیدات ناشناخته چقدر موثر است.

از منظر آینده‌نگری، دلایلی متقن آوردیم که چرا آینده امنیت سازمانی وابسته به XDR خواهد بود – افزایش پیچیدگی حملات، نیاز به یکپارچگی دفاع، کمبود نیروهای متخصص، ضرورت اتوماسیون و رشد سریع بازار همگی گواه این هستند که XDR از یک گزینه اختیاری، به یک الزام تبدیل خواهد شد. بسیاری از سازمان‌ها از هم‌اکنون استراتژی امنیتی خود را حول محور XDR بازتعریف کرده‌اند تا در برابر تهدیدات رو به تکامل ایمن‌تر شوند.

در نهایت، با معرفی شرکت Trellix به عنوان یکی از پیشتازان عرصه XDR مشاهده کردیم که یک پلتفرم XDR در کلاس جهانی چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه می‌تواند به سازمان‌ها در عملی ساختن مفهوم XDR کمک کند. Trellix نمونه‌ای بود از رویکردی که هم فناوری پیشرفته (هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، شبکه گسترده سنسورها) و هم درک عملیاتی از نیازهای مشتریان را ترکیب کرده است تا راهکاری ارائه دهد که امروز موثر باشد و فردا مقیاس‌پذیر.

برای سازمان‌هایی که در اندیشه ارتقای امنیت خود هستند، اکنون زمان مناسبی است که ارزش XDR را درک کرده و آن را در نقشه راه امنیتی خویش لحاظ کنند. البته پیاده‌سازی XDR باید با مطالعه و برنامه‌ریزی دقیق همراه باشد. به همین دلیل، ما نکات فنی مهم در تصمیم‌گیری خرید XDR را نیز برشمردیم تا مدیران و کارشناسان بتوانند با چشم باز و بر اساس نیازمندی‌های واقعی خود بهترین انتخاب را داشته باشند.

در یک جمع‌بندی کوتاه، XDR پاسخی است به تهدیدات پیچیده امروز و پلی به سوی امنیت پایدار فردا. سازمانی که بتواند با بهره‌گیری از XDR تهدیدات را زودتر بیابد و سریع‌تر دفع کند، نه تنها امنیت اطلاعات بهتری خواهد داشت، بلکه در فضای رقابتی کسب‌وکار نیز یک قدم جلوتر خواهد بود. امنیت سایبری دیگر صرفاً یک هزینه فناوری اطلاعات نیست، بلکه بخشی از تضمین تداوم کسب‌وکار است – و XDR ابزار کلیدی این تضمین در سال‌های پیش‌رو خواهد بود. آینده از آن کسانی است که امروز آینده‌نگری می‌کنند.